Verschillend schrift versus analfabetisme
Jian
Jian is tien jaar oud. Hij en zijn ouders zijn 7 maanden geleden verhuisd van China naar Nederland en hij gaat daar al 5 maanden naar school. Jian behaalt goede resultaten in gesproken Nederlands en neemt hij soms deel aan wiskundelessen in de reguliere groep 6. Toch denkt zijn leraar niet dat hij snel naar de reguliere klas moet gaan. Zijn spelling- en leesvaardigheid liggen ver achter bij zijn wiskundige vaardigheden. Bovendien durft Jian niet veel te zeggen in de klas en praat hij niet vaak met zijn klasgenoten.
De leraar merkte snel op het feit dat Jian goed is in wiskunde. Zijn lessen met de reguliere klas staan hem niet alleen toe vooruitgang te boeken met zijn wiskundige vaardigheden, maar stellen hem ook bloot aan veel relevante taalinput en sociale mogelijkheden (Harklau, 1994).
Jian is zeker niet de eerste leerling die worstelt met lezen en schrijven in de doeltaal na aankomst. De weergave van spraakklanken door letters is eenvoudiger in sommige talen (zoals Spaans en Italiaans) dan in andere talen (zoals het Engels). Bovendien hebben oudere leerlingen al een klank-letterverbinding in hun eigen taal die kan verschillen van die van de schooltaal. Hierdoor is spelling / lezen geen gesneden koek. Voor sommige leerlingen, zoals Jian, is het extra ingewikkeld vanwege het feit dat hun talen worden uitgedrukt met tekens die verschillen van tekens die in de taal van de school worden gebruikt. Het Nederlands gebruikt bijvoorbeeld Latijnse tekens, terwijl bijvoorbeeld Slavische talen, het Grieks en het Arabisch andere tekens gebruiken en Chinese karakters geen geluiden maar de betekenis van het woord weergeven.
Houd er rekening mee dat het belangrijk is om te beseffen dat er een verschil is tussen leerlingen die geen Latijnse letters kennen of gebruiken in hun eigen taal en leerlingen die analfabeet zijn en geen onderwijs hebben ontvangen in hun land van oorsprong: voor hen is de overgang niet alleen moeilijker met betrekking tot academische vaardigheden, maar ook vanwege een gebrek aan kennis over schoolregels en mogelijk andere normen en waarden. Deze aspecten, in combinatie met een gebrek aan positieve interactie tussen leerling en leerkrachten, kunnen leiden tot desinteresse in lezen, gebrek aan motivatie en gedragsproblemen (Birman & Tran, 2015; Suarez et al., 2008). Daarom kunnen deze twee soorten leerlingen niet op een hoop worden gegooid: het is waarschijnlijk dat er grote verschillen zijn in de processen van ontwikkeling en socialisatie die ze doormaakten tijdens het opgroeien: vergeet dit niet wanneer je werkt aan het leerlingdossier tijdens de transitie (zie Talen).
Verschillend schrift versus analfabetisme
Hoe vaak kom je een leerling tegen die alleen in een verschillende schrift kan lezen en schrijven? Wat doe je als dit het geval is: welke methoden past je school toe? Zijn er afzonderlijke methoden / benaderingen voor analfabete leerlingen dan voor leerlingen die anders zijn opgeleid op het gebied van lezen en schrijven?
Familierepertoire
“Eén ding is om hulpmiddelen te vinden, iets heel anders is om ze vruchtbaar in te zetten in de klas” (Moll & González 1994: 441). Hoe waardeer je aan (taal)kennis van studenten en hun gezin?
Geen of gebrekkig onderwijs voor aankomst in het land van opvang
Wat doe je als een leerling, door omstandigheden nooit, of onregelmatig, naar school is gegaan? Stel je voor dat je de leerling bent: als je een kind of tiener was en je moest leven en werken met mensen in een land met regels die je niet kent en, voor jou, onlogisch zijn, hoe zou dat aanvoelen? Waarom zou de leerling enig verzet tegen je aanpak kunnen bieden?
