• Inleiding
• Praktijkvoorbeelden
• Portretten
  Nieuwe migrantenleerlingen in reguliere klassen Stille leerlingen Verschillend schrift versus analfabetisme Wanneer is de leerling klaar voor transitie? Jouw portret
• Oefeningen en reflectie
• Adviezen
• Leestips
• Bibliotheek

Miguel

Miguel is een jongen van 12 die vanuit Spanje naar Nederland kwam toen hij 10 jaar oud was. Vanwege zijn Antilliaanse Papiamento achtergrond spreekt zijn vader Spaans en een beetje Nederlands. Zijn moeder spreekt enkel Spaans. Miguel is, dankzij goede resultaten in de ontvangstklas, in staat om naar reguliere groep 7 te gaan na slechts 6 maanden. Om te wennen heeft hij eerst enkele lessen gevolgd voordat hij volledig overging naar de reguliere klas. Hoewel hij het jammer vindt dat zijn vriend Olaf niet met hem mee is gegaan naar groep 7 omdat hij de test niet goed genoeg heeft gemaakt, is hij blij dat hij niet naar een tweede jaar ontvangstklas hoeft te gaan.

Miguel is zich er van bewust dat hij zich in een reguliere “normale” klas bevindt en dat hij beter heeft gepresteerd dan zijn vriend Olaf. Let op: meertalige leerlingen hebben gemiddeld minstens vijf jaar nodig om hetzelfde niveau te bereiken als moedertaalsprekers van dezelfde leeftijd (Cummins, 1981). Het is dus erg belangrijk om te kijken naar de ontwikkeling van de leerling in plaats van de absolute resultaten (voor verschillende manieren van evalueren, zie Huver, 2012).

In principe moeten transnationale leerlingen zich sneller ontwikkelen dan hun klasgenootjes, en behoren zij die kans te krijgen gedurende minstens vijf jaar. Je krijgt pas een goed idee van het niveau van een leerling na vijf jaar op school. Echter, in Finland gaat elke leerling na één jaar ontvangstklas naar de reguliere klas, en wordt er niet getest in transnationale klassen. In Frankrijk gaan alle leerlingen naar de reguliere klas met substantiële taalondersteuning die na verloop van tijd afneemt.

Een belangrijke vraag om jezelf als school te stellen, is: hoeveel vaardigheid in een schooltaal is vereist voordat de leerling door kan stromen naar regulier onderwijs? Dit is afhankelijk van de verwachtingen van het schoolteam. Aangezien het minstens vijf jaar duurt voor een leerling het academische taalgebruik volledig beheerst (Cummins, 1981), is het belangrijk om nauwgezet na te denken over hoe lang leerlingen moet wachten voordat zij “gewoon” naar school kunnen gaan. In Canada, bijvoorbeeld, hoeven de leerlingen niet te wachten. Zij worden meteen geïntegreerd in de reguliere klas en krijgen daar ondersteuning. Op die manier lopen zij minder vertraging op in de curriculum en kunnen zij sneller aansluiting vinden bij het schoolsysteem.
Let op: toetsen meten niet altijd wat de leerkracht wil weten, bijvoorbeeld omdat de doeltaal nog niet op het benodigde niveau is en / of de tests cultureel bepaald zijn (voorbeelden zijn te vinden in, onder andere, Malda et al, 2008; Le Pichon & Kambel, 2015).
 
Hoe stimuleer ik de ontwikkeling van een overgaande leerling?
Denk aan een leerling uit je klas: waar is hij/zij goed in? Hoe zou je deze eigenschappen toepassen om de onderdelen te verbeteren waar hij/zij moeite mee heeft, en om zijn/haar ontwikkeling te stimuleren? Wanneer je hetzelfde doet voor een andere leerling, zal dat in iets compleet anders resulteren?

Wanneer weet een leerling genoeg van de schooltaal om verder te gaan naar een volgende klas?
Hoeveel leerlingen in jouw klas gaan naar het reguliere onderwijs voordat zij de schooltaal net zo goed kunnen spreken en begrijpen als hun leeftijdsgenoten? Geen, toch? Schrijf op: welke vereisten zijn er op jouw school met betrekking tot de schooltaal om een leerling toe te laten in de reguliere klas?

Denk aan de laatste leerling die over ging vanuit jouw klas naar een reguliere klas. Wat was het ontwikkelingsperspectief van de leerling over de ontwikkeling die hij/zij met jou heeft doorgemaakt?
Hoe zal het kind geëvalueerd worden, gebaseerd op jouw verslagen: als toekomstige universiteitsstudent of als leerling uit het middelbaar beroepsonderwijs? Waarom is dat, en hoe zou je dat veranderen?

Soufian

Na twee jaar in een internationale schakelklas, ging Soufian over naar het tweede jaar MBO op een reguliere school 10km van zijn vorige school vandaan. Zijn ICT-mentor heeft niets van hem gehoord sinds de overgang. Soufian was een enthousiaste leerling die zich goed ontwikkelde. Hij vond het moeilijk om onafhankelijk te werken en had een thuissituatie die hem vaak afleidde van zijn schoolwerk. Hij raakte ook vaak betrokken in gevechten met twee andere leerlingen waardoor hij na schooltijd in gesprek moest gaan met deze leerlingen, onder het waakzame toezicht van de leerkracht. De leerkracht is bang dat met te weinig begeleiding in de reguliere klas Soufian zijn plezier en motivatie voor school zal verliezen. Daarbij vraagt zij zich af of de resultaten en prognose overeenkomen met hoe hij op het moment presteert.

Een succesvolle transitie, vanuit een schakelklas of een reguliere klas, is afhankelijk van veel factoren (zie Herzog-Punzenberger, 2016, pp. 18-19; Yeboah, 2010, pp. 65-66). Het is belangrijk om niet te kijken naar het totale resultaat gedurende 5 jaar, maar in plaats daarvan te kijken naar de ontwikkeling van de leerling: wat heeft hij/zij nodig om zich verder te ontwikkelen? Frustratie en onvermogen liggen op de loer: het kost een leerkracht veel tijd en moeite om het niveau van een leerling te bepalen en vast te stellen in hoeverre er extra aandacht nodig is. Wat dit nog moeilijker maakt, is dat de standaardevaluatie tijdens het eerste jaar vaak verschilt van de evaluaties in de reguliere klas. Sommige methoden komen ook niet overeen met de methoden van de reguliere klas. Daarom zijn de resultaten en opmerkingen in het dossier van de leerling niet altijd voldoende voor een reguliere leerkracht.

Daarnaast moet het contact tussen schakelklassen en reguliere scholen tijdens en na de transitie optimaal zijn: zodra een student naar een andere school of locatie verhuist, moet er feedback zijn over de student. Dit is gunstig voor zowel de schakelklas als voor de reguliere scholen; ze helpen elkaar om beter te worden in het begeleiden van de studenten en het verbeteren van toekomstig onderwijs.

Een anderstalige nieuwkomer in de reguliere klas

Stel je voor dat je op een reguliere school werkt: wat zou je willen weten van een leraar van een schakelklas om een leerling te integreren in de reguliere klas? Hoe worden deze kwesties behandeld in jouw leerlingdossier? Is er een volledige, warme overdracht op jouw school? Wordt de ontvangende school ingelicht over het talenrepertoire van de leerling, zijn of haar cognitieve ontwikkeling, zijn of haar creativiteit, zijn of haar emotionele ontwikkeling en ambities in het leven? Wordt het accent gelegd op wat de leerling kan? Wat mis je om de overdracht nog beter te laten verlopen?

Denk na over je eigen situatie: hoe vaak krijg je de vraag uit een reguliere klas of je hen kunt ondersteunen met een voormalige leerling uit je klas? Denk je dat dat genoeg is? Hoe vaak neem je contact op met de klas waar je leerling naar is doorgestroomd om te zien hoe het gaat met hem of haar en of de leerling zich naar verwachting ontwikkeld? Wat mis je om beter samenwerking te realiseren tussen de verschillende scholen/ leerkrachten?